Wie wil weten, hoe politiek nieuwe stijl bedreven behoort te
worden, moet naar de partij kijken met de oudste wortels in onze parlementaire
democratie, het CDA. Met het geruchtmakende congres in 2010 hield de
transparantie van deze partij heel Nederland een dag aan de buis gekluisterd.
In 2011 waren wederom alle camera’s op een partijbijeenkomst gericht. Ook toen
is duidelijk geworden, dat het koekoek-een-zang van de meeste (grotere) partijen
bij het CDA tot het verleden behoort. En nu er een buitengewoon congres,
eigenlijk een oversized nieuwjaarsreceptie wordt gehouden, vangt de partij
wederom ieders aandacht – en terecht.
Het baanbrekende proces heet dualisering. Net zo goed als er
tussen een regeringssmaldeel en de gelieerde fractie verschillen kunnen bestaan
over bepaalde thema’s, kan dat ook binnen één partij. Want een partij is
natuurlijk een optelsom van verschillende onderdelen. Allereerst is een partij
altijd een ledenpartij; mensen betalen voor het lidmaatschap in ruil voor de
mogelijkheid hun politieke standpunten kenbaar te maken en mee te doen. Ten
tweede is er (vanuit landelijk perspectief gesproken) een afvaardiging van
CDA-leden in de Tweede Kamer. Vandaaruit worden coalitie- en andere
bondgenootschappen gesloten, deals gemaakt en beleid geformuleerd, waarin het CDA-
standpunt zo goed mogelijk naar voren komt. En ten derde zijn er de leden met
regeringsverantwoordelijkheid, die zich aan een heel helder geformuleerd
coalitieakkoord moeten houden. Omdat in ons land de regerende en uitvoerende
macht niet geheel gescheiden zijn, worden de laatste twee groepen vaak onder
één noemer gebracht.
Binnen het CDA is volstrekt duidelijk geworden, dat de
periode van eenheidsworst achter de rug is. Zo’n structuur is niet meer van
deze tijd.
De leden in de Tweede Kamer en de regering moeten zich voor
een groot deel laten leiden door de programma’s die in het verleden (2010) zijn
afgesproken. De leden van de partij zelf, de beroemde 70.000, vormen niet
langer het sluitstuk van beleid, maar de oorsprong ervan. Leden gaan met
elkaar, het bestuur, regering en Kamer in gesprek over het beleid dat thans
wordt uitgevoerd, en waar de noodzaak tot vernieuwing is gelegen. Daarbij is
niet een reeds bestaand document, zoals een coalitieakkoord of
regeringsprogramma bindend, maar een document dat ofwel nog niet bestaat, ofwel
voortdurend in ontwikkeling is, te weten het nieuwe verkiezingsprogramma.
Bezig zijn met de uitvoering van bestaand beleid en tegelijkertijd
met de leden in discussie blijven over vernieuwing en evaluatie: dat is het
dualisme binnen het CDA, en daarin is de partij voor zichzelf en voor de hele
parlementaire democratie helder en verfrissend nieuw. Het zal wel ernstig
wennen zijn voor veel critici en collega’s, en er zal wel veel jaloezie
ontstaan over zoveel openheid en duidelijkheid, maar dat laat onverlet, dat
hier een sterk punt ligt van het zich vernieuwende CDA. Je kunt Verhagen niet
aanspreken op de wens van een meerderheid op een congres: hij is
verantwoordelijk voor het regeringsbeleid en de rol van het CDA aldaar. Je kunt
Peetoom niet verantwoordelijk houden voor strijdigheden tussen de wens van het
congres en de afspraken binnen de regering. En Van Haersma Buma is verantwoordelijk
voor een goede controle van de regering en voor nauw overleg met de partij, en
staat als het ware op de brug tussen deze twee lijnen. Hoeveel helderheid wil
je hebben?
Verhagen omarmt met zijn verklaringen eerder deze maand deze
analyse. Er is geen plaats voor één leider, te meer omdat dat in het CDA altijd
de gekozen lijsttrekker is. Tot aan de komende verkiezingen is er in het CDA sprake
van een triumviraat, en dat is in historisch perspectief een beloftevolle
periode.
Groeien gaat niet vanzelf: het CDA zal met vallen en opstaan
deze nieuwe weg moeten gaan bewandelen. En als je de voortekenen goed op je in
laat werken, moet je wel tot de conclusie komen, dat dat een weg omhoog zal
zijn. Er komen nog twee congressen aan dit jaar, naar verwachting weer even
inhoudsvol, spectaculair en vernieuwend, zoals we inmiddels gewend zijn. Het
nieuwe dualiserende CDA staat in de steigers, wen er alvast maar aan.
Jan de Visser
Maassluis
----------
Jan de Visser is oud-wethouder, advocaat, voorm.
kandidaat-voorzitter voor het CDA, en schrijver van het boek Herkenbaar anders: het CDA 2.0
Geen opmerkingen:
Een reactie posten